🧊Directory - Jildlar

Bu darsda biz Unix-da jildlarni directory boshqarish haqida batafsil gaplashamiz.

Katalog Directory - bu fayl nomlari va tegishli ma'lumotlarni saqlashdan iborat bo'lgan jild. Oddiy, maxsus yoki katalog bo'lsin, barcha fayllar jildlarda joylashgan.

Directory o'zbekchada katalog lekin bu tushunchani qo'llash noqulay bo'lgani uchun katalog emas jild yoki papka deb davom qildirsak sizlarga tushunarli bo'ladi deb o'ylayman

Unix fayl va jildlarni tartibga solish uchun ierarxik tuzilmadan foydalanadi. Ushbu tuzilma ko'pincha katalog(jild) daraxti deb ataladi. Daraxt bitta root tuguniga ega, slash belgisi ( / ) va boshqa barcha jildlar uning ostida joylashgan.

Bosh sahifa jildi

Siz birinchi marta kirganingizda o'zingizni topadigan jild uy(home) jild deb ataladi.

Siz o'zingizning asosiy jildingizda va fayllaringizni tartibga solish uchun yaratadigan pastki jildda ishning ko'p qismini bajarasiz.

Quyidagi buyruq yordamida istalgan vaqtda uy(home) jildiga kirishingiz mumkin

$ cd ~
$

Bu yerda ~ uy(home) jildi bildiradi. Boshqa foydalanuvchining uy(home) jildiga kirishingiz kerak deylik, quyidagi buyruqdan foydalaning

$ cd ~username
$

Oxirgi jildingizga kirish uchun quyidagi buyruqdan foydalanishingiz mumkin -

$ cd -
$

Mutlaq (Absolute) /nisbiy yo‘l(path) nomlari

Jildlar yuqorida root (/) bo'lgan ierarxiya bo'yicha joylashtirilgan. Ierarxiyadagi har qanday faylning joylashuvi uning yo'l(pat) nomi bilan tavsiflanadi.

Yo'l(path) nomining elementlari / bilan ajratiladi. Yo'l nomi mutlaq hisoblanadi, agar u rootga nisbatan tasvirlangan bo'lsa, shuning uchun mutlaq yo'l nomlari har doim / bilan boshlanadi.

Quyida mutlaq fayl nomlarining ba'zi misollari keltirilgan.

/etc/passwd
/users/sjones/chem/notes
/dev/rdsk/Os3

Yo'l(path) nomi joriy ishchi jildingizgaga ham tegishli bo'lishi mumkin. Nisbiy yo'l nomlari hech qachon / bilan boshlanmaydi. Foydalanuvchi ismoilovdev home(uy) jildiga nisbatan ba'zi yo'l nomlari shunday ko'rinishi mumkin

chem/notes
personal/res

Istalgan vaqtda fayl tizimi ierarxiyasida qayerda ekanligingizni aniqlash uchun terminalga pwd buyrug'ini kiriting

$ pwd
/home/ismoilovdev

Ro'yxat kataloglari

Jildagi fayllarni ro'yxatga olish uchun siz quyidagi sintaksisdan foydalanishingiz mumkin

$ ls dirname

Quyida /usr/local katalogidagi barcha fayllar ro'yxati keltirilgan -

$ ls /usr/local

X11       bin          gimp       jikes       sbin
ace       doc          include    lib         share
atalk     etc          info       man         ami

Jildlar yaratish

Endi biz jildlarnini qanday yaratishni o'rganamiz. Jildlar quyidagi buyruq orqali yaratiladi.Dehqonchasiga aytganda papka ochish:😄

$ mkdir jildnomi

Qaysidir jild ichida jild ochmoqchi bo'lsangiiz quyidagi buyruqdan foydalaning. Mana yana bir misol

$ mkdir /tmp/test-jild

Ushbu buyruq /tmp jildida test-jild nomli jild yaratadi . mkdir buyrug'i so'ralgan vazifani muvaffaqiyatli bajarsa, hech qanday natija bermaydi yani konsolga hech nima chiqmaydi.

Agar buyruq satrida bir nechta jildlarni bersangiz, mkdir jildlarning har birini yaratadi. Masalan

$ mkdir music video

Bu buyruq hozir music va video degan jild(papka) ochdi. Bir nechta jild(papaka) ochmoqchi bo'lsangiz shu buyruqdan foydalanasiz

Asosiy jildlarni yaratish

Endi biz ota-jildlarni qanday yaratishni tushunamiz. Ba'zan siz jild yaratmoqchi bo'lsangiz, uning asosiy jildini yoki jildlari mavjud bo'lmasligi mumkin. Bunday holda, mkdir xato xabarini quyidagicha chiqaradi

$ mkdir /tmp/ismoilovdev/test
mkdir: Failed to make directory "/tmp/ismoilovdev/test"; 
No such file or directory
$

Bunday hollarda mkdir buyrug'iga -p variantini belgilashingiz mumkin. U siz uchun barcha kerakli kataloglarni yaratadi. Masalan -

$ mkdir -p /tmp/ismoilovdev/tes

Yuqoridagi buyruq barcha kerakli asosiy jildlarni yaratadi.

Jildlarni o'chirish

Jildlarnini rmdir buyrug'i yordamida quyidagicha o'chirish mumkin

$ rmdir jildnomi
$

Siz bir vaqtning o'zida bir nechta jildlarni quyidagi tarzda o'chirib tashlashingiz mumkin

$ rmdir jild1 jild2 jild3
$

Yuqoridagi buyruq jild1, jild2 va jild3 jildlarini, agar ular bo'sh bo'lsa, o'chirib tashlaydi.

Bir nechta jildlarni o'chirmoqchi bo'lsangiz quyidagi buyruqdan foydalansiz. Rmdir buyrug'i muvaffaqiyatli bo'lsa, hech qanday natija bermaydi yani konsolga hech nima chiqmaydi .

Jildlar bilan amallar bajarish

Siz cd buyru'gi orqali xoxlagan jildingizga yoki berilgan yo'l(path)ga kirishingiz mumkin. Siz undan toʻgʻri mutlaq yoki nisbiy yoʻlni belgilash orqali istalgan jildga oʻtish uchun foydalanishingiz mumkin. Sintaksis quyida berilgan

$ cd jild-nomi
$

Bu erda jild-nomi - siz kirmoqchi bo'lgan jild(papka).Biror path orqali kirmoqchi bo'lsangiz quyidagi buyrqudan foydalanasiz

$ cd /usr/local/bin
$

bu yerda /usr jildi bor uni ichida /local jildi bor /local ichida esa /bin jildi bor.Hozir biz /usr/local/bin degan jildga kirish buyrug'ini yozdik. Yana bir misol ushbu jilddan quyidagi nisbiy yo'ldan foydalanib, /usr/home/ismoilovdev jildiga cd buyrug'ini yozish orqali kirish mumkin

$ cd ../../home/ismoilovdev
$

Jildlar nomini o'zgartirish(edit tahrirlash)

mv (move) buyrug'i jild nomini o'zgartirish uchun ham ishlatilishi mumkin . Sintaksis quyidagicha

$ mv eski-jild yangi-jild
$

Siz kodlar degan jildni loyihalar degan nomga o'zgartirish mumkin

$ mv kodlar loyihalar
$

Jildlar. (nuqta) va .. (nuqta nuqta)

Fayl nomi. (nuqta) joriy ishchi jildni ifodalaydi; fayl nomi esa .. (nuqta nuqta) joriy ishchi jilddan bir daraja yuqori bo'lgan jildni ifodalaydi, ko'pincha asosiy jild deb ataladi.

Joriy ishchi jild/fayllar ro'yxatini ko'rsatish buyrug'ini kiritsak va barcha fayllarni ro'yxatga olish uchun -a opsiyasini va batafsilroq ma'lumot olish uchun -l opsiyasidan foydalansak, biz quyidagi natijani olamiz.

$ ls -la
drwxrwxr-x    4    teacher   class   2048  Jul 16 17.56 .
drwxr-xr-x    60   root              1536  Jul 13 14:18 ..
----------    1    teacher   class   4210  May 1 08:27 .profile
-rwxr-xr-x    1    teacher   class   1948  May 12 13:42 memo
$