🎯Arch Linux o'rnatish

// Arch Linux o'rnatish bo'yicha mukammal qo'llanma //

Bu qo'llanma O'zbekistonda Arch Linuxni Rivojlantirish maqsadida yozilgan Sizlarga yana bitta qo'llanmani tavsiya qilmoqchiman bu video qo'llanma Arch linuxni o'rnatishdan oldin shu videoni ko'rishni tavsiya qilardim Muallif: Anvar Alimov You Tube video link: https://youtu.be/G8WcurParfA

Arch Linuxni o'rnatish uchun talablar:

X86_64 (ya'ni 64 bit) mos keladigan mashina Minimal 512 MB RAM (tavsiya qilingan 2 Gb) Kamida 1 Gb bo'sh disk maydoni (asosiy foydalanish uchun tavsiya etilgan 20 Gb) Faol internet aloqasi Kamida 2 GB xotira hajmi bo'lgan USB drayver

1 ISO-ni yuklab oling

http://mirror.yandex.ru/archlinux/iso/2022.06.01/ quyidali link orqali .ISO faylini yuklab oling tepadan uchinchi

2 Arch Linux USB drayverga yozish

Bunda sizga rufus va Balena Etcher kabi dasturlar yordam beradi MBR/GPT Agar siz linuxda bo'sangiz va terminal orqali yozmoqchi bo'lsangiz quyidagi buyruqni yozing

$ dd bs=4M if=/home/ismoilovdev/Documents/archlinux-x86_64.iso of=/dev/sdb conv=fsync oflag=direct status=progress

bu yerda siz ISO ga path berasiz bu yerda /home/ismoilovdev/Document/archlinux-x86_64.iso

of=/dev/sdb bu yerda mening USB draverim formati sizda boshqacha bo'lishi mumkin buni bilish uchun terminalga root bilan kirib quyidagi buyruqni kiriting, USB drayver kompyuterga ulangan bo'lishi kerak.

$ sudo su 
$ fdisk -l

Chiqqan ma'lumotlardan eng pastida USB drayver haqida yozilgan bo'ladi turlari /dev/sda, /dev/sdb, /dev/sdx

3 USB dan yuklash

Kompyuteringizni o'chiring va Arch linux yozilgan fleshkani kompyuterga qo'ying va BOOT menuga kirib fleshkani tanlab o'ting keyin birinchi turganiga qo'yib enter bosasiz

4 Disklarni ajratish

Talab qilinadi kompyuter kabel bilan interntega ulanishi yoki bo'lmasa telefon orqali USB kabel ulab telefondan modem bering

$ lsblk

$ lsblk yordamida disklarni ko'ramiz

$ cfdisk /dev/sda

Bu yerdan GPT ni bosib o'tamiz yangi bo'lim ochamiz bunga 512M berib type ga EFI sytem beramiz 512M bu standart o'zgartirilmasin Swap bo'lim ochamiz Kompyuter RAM ga teng yoki yarmiga teng holda sawp ochamiz masalan 4GB RAM 4GB swap yoki 2GB swap disklar bo'linayotganda GB o'rnga G yoziladi typega Linux Swap beramiz qolganini esa ext4 formatda xotira beramiz type Linux file system O'zgarishlarni saqlash uchun Write bosib yes yozib enter bosamiz keyin Quit bosib chiqib ketamiz

$ clear

Disklarni Ko'ramiz

$ lsblk

$ lsblk bilan dislarni ko'razmiz bizda /dev/sda ichida /dev/sda1,/dev/sda2,/dev/sda3 bo'ladi /dev/sda1 BOOT uchun /dev/sda2 Swap uchun /dev/sda3 xotira roor partition uchun

5 Disklarni Formatlash

$ mkfs.fat -F32 /dev/sda1

BOOT uchun formatlandi

$ mkswap /dev/sda2

Swap uchun formatlandi

$ mkfs.ext4 /dev/sda3

ROOT uchun formatlandi[Y/n] chiqsa y bosamiz

$ clear

Eslatma: Kompyuterdagi barcha Operatsion tizimlar va barcha fayllar o'chib ketti hozir

6 Jildlarni mountlash

/dev/sda3 ni /mnt jildiga ulaymiz

$ mount /dev/sda3 /mnt

/mnt jildidan boot va EFI jildlar ochib olamiz

$ mkdir -p /mnt/boot/EFI

/dev/sda2 ni Swapga ulaymiz

$ swapon /dev/sda2

/dev/sda1 ni /mnt/boot/EFI jildiga ulaymiz

$ mount /dev/sda1 /mnt/boot/EFI

$ clear
$ lsblk 

Disklar shunday ko'rinishi kerak sda1 512M /mnt/boot/EFI sda2 RAMga teng [SWAP] sda3 /mnt

7 Arch linuxni asosiy faylarini yuklaymiz

/mnt jildiga archni o'rtamaiz aytagimdek kabelli internet ulangan bo'lishi kerak internte ishlayotganini tekshirish

$ ping -c 3 google.com

Internet ishlayotgan bo'lsa paketlarni yangilaymiz

$ sudo pacman -Sy

Keyingi bosqichlarda mummo chiqmasligi uchun shu buyruqni yozing

$ sudo pacman -Sy archlinux-keyring

Arch linuxni o'rnatamiz /mnt jildiga

$ pacstrap /mnt base base-devel linux linux-firmware nano openssh networkmanager netctl

$ clear

8 Arch linuxni sozlash

fstab faylini generatsiya qilib olamiz

$ genfstab -U -p /mnt >> /mnt/etc/fstab

chroot huquq kerak bo'ladi /mnt ga arch chrootni ulaymiz

$ arch-chroot /mnt

Hostname yozamiz yani Komyuterga Nom ismoilovdev@Dell-Xps terminalga kirganimid shu chiqadi shu yerdan Dell-Xps degan nomni host name dan olyapti

$ echo "kompyuternomi" > /etc/hostname

hostname yozish o'zingizga bog'liq hohlagan nomigzini bering Root uchun parol yozamiz

$ passwd

New password deb chiqadi siz parol yozasiz yozgan parolingiz ko'rinmaydi Return New password deb chiqadi bunga hozir yozgan parolingizni yozasiz

Tizimga kirish uchun user ochib olishimiz kerak

$ useradd -mG wheel user_ism

user_ism degan joyiga userni kiritasiz asosan ism yoki nik

User uchun parol qo'yamiz

$ passwd user_ism

Bu yerga hozirgi qo'shgan useringizni yozasiz Parol yozamiz parol ko'rinmaydi enter bosamiz keyin yozgan parolimizni yana bir marta qayta yozamiz

9 Asosiy Sozlamalar

visudo faylini tahrirlaymiz

$ EDITOR=nano visudo

visudo faylidan shunaqa kodni topamiz

• root ALL=(ALL) ALL

• ##Uncomment to allow members of group wheel to execute any command

• #%whell ALL=(ALL) ALL kodning shu yerini topib olamiz bu yerda va manabu ko'rinishga o'zgartiramiz root ALL=(ALL) ALL

• root ALL=(ALL) ALL

• ##Uncomment to allow members of group wheel to execute any command

• %whell ALL=(ALL) ALL shu kod #%whell ALL=(ALL) ALL # coometda bo'ladi biz shuni commentdan ochib qo'yamiz # ni olib tashlab ctrl+o bosib saqlaymiz va enterni bosamiz keyin ctrl+x qilib chiqib ketamiz

$ clear

10 Kerakli dasturlarni ishga tushiramiz

Kerakli dasturlarni o'rnatib olamiz

$ pacman -S grub efibootmgr dosfstools mtools os-prober intel-ucode

sizda AMD protsessor bo'lsa amd-ucodedeb yozing intel bo'lsa intel-ucode [Y/n]chiqadi y bosamiz Grub bu operatsion tizimni yuklovchi linuxni hard diskdan yuklovchi komyuter operatsion tizimi va BIOS ni ulab turuvchi dasturiy ta'minot

$ clear

Kernelni kompilatsiya qilamiz

$ mkinitcpio -p linux

11 Til sozlamalari

Men maslaxat berardim linuxni ingliz tilida ishlatishni boshqa tillarda qiyinchiliklar va muammolar bo'ladi

$ nano /etc/locale.gen

Bu yerdan #en_US.UTF-8 ni topib olamiz va oldidagi # olib tashlaymiz #en_US.UTF-8 shunday bo'ladi en_US.UTF-8 shu holga keltiramiz ctrl+O bosib saqlaymiz va enterni bosamiz keyin ctrl+xqilib chiqib ketamiz

locale.gen ni ishga tushirib til binary faylini ishga tushirib tilni faylini generatsiya qilamiz

$ locale-gen

12 Shell almashtirish

Hozir default holda bash sheel bo'ladi biz hozir boshqa shell qo'yamiz

$ pacman -S fish

shellni o'zgartiramiz

$ chsh -s /usr/bin/fish
$ fish

Operatsion Tizim tilini kiritamiz

$ nano /etc/locale.conf

bu yerga biz quyidagi kodni yozamiz

LANG=en_US.UTF-8

ctrl+O bosib saqlaymiz va enterni bosamiz keyin ctrl+xqilib chiqib ketamiz

Klavliatura tilini kiritamiz

$ echo "KEYMAP=en_US.UTF-8" > /etc/vconsole.conf

12 Soat sozlamalari

$ hwclock --systohc --utc

Joylashuvni va vaqt mintaqasini belgilashimiz kerak

$ ln -sf /usr/share/zoneinfo/Asia/Tashkent /etc/localtime

Foydalanuvchi sozlamalari

$ su user_ism 

user_ism degan joyda qo'shgan useringizni yozasiz Userdan shell ni almashtiramiz

$ chsh -s /usr/bin/fish

Parol so'raydi parolimizni kiritamiz exit qilib userdan chiqamiz endi

$ exit

Bootloader o'rnatamiz

$ lsblk

Kompyuter yonganida Arch linuxni hard diskdan yuklanishi uchun bootloader o'rnatamiz

$ grub-install --target=x86_64-efi --bootloader-id=GRUB --recheck

Grub o'rnatiladi endi Grubni configuratsiya qilamiz

$ grub-mkconfig -o /boot/grub/grub.cfg

Grub configuratsion fayli generatsiya qilinadi

13 Kerakli dasturlar va Sozlamalar

Kerakli dasturlar va utilatalarni o'rnatamiz

$ pacman -S neofetch python ranger firefox git unzip

sshd.service va NetworkManagerni yoqib qo'yamiz Asosiy dasturlarni ishga tushirib yoqib qo'yamiz

$ sudo systemctl enable sshd.service && systemctl enable NetworkManager

O'rnatuvchidan chiqamiz

$ exit
$ exit

Barcha ulangan disklarni umount qilamiz

$ umount -a

Kompyuterni o'chirib yoqamiz

$ sudo reboot

Kompyuter O'chganidan keyin fleshkani olib tashlaysiz Operatsion sistema hard diskdan yuklanadi Kompyuter yonganidan keyin Grub ishga tushadi va enter bosamiz Arch linux odiy terminal rejimida ishga tushadi arch login: deb chiqadi bunga biz userimizni kiritamiz Password: bu yerga parolimizni yozamiz

$ neofetch

Internet ishlayotganini tekshirib ko'ring

$ ping -c 3 google.com

Tabriklaymiz Sizda Arch linux muvafaqqiyatli o'rnatildi

Agar barchasini to'gri bajargan bo'lsangiz sizda muammosiz arch linux o'rnatilgan Endi navbat Arch linuxga DE (Desktop Environment) o'rnatishdir Arch Linuxga DE o'rnatish uchun link https://github.com/ismoilovdevml/Arch-linux-DE Qandaydir xato va kamchiliklar bo'lsa yozib qoldiring Telegram aloqa: https://t.me/ismoilovdev Arch linux bo'yicha qo'llanmalar o'quv qo'llanmalari va foydali postlarni quyidagi kanaldan topishingiz mumkin

Blog: https://otabek-ismoilov.gitbook.io/blog Kanal: https://t.me/Otabek_Ismoilov Muallif: Otabek Ismoilov Community: Xinux Websayt: https://xinux.uz Telegram Guruh: https://t.me/xinuxuz